Rùa Cạn Sulcata, thú nuôi mới của phong trào nuôi thú cưng

03/09/2025

    Rùa cạn Sulcata (Centrochelys sulcata), hay còn gọi là Rùa cạn châu Phi, được du nhập vào Việt Nam khoảng hơn 20 năm qua và hiên nay trở thành một trong những loài rùa cảnh được yêu thích nhất. Với ngoại hình hiền hòa, tuổi thọ dài, dễ chăm sóc và mang nhiều giá trị giáo dục, Rùa cạn Sulcata đang dần trở thành thú nuôi mới lạ của phong trào nuôi thú cưng tại Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM). Loài vật nuôi này đã góp mặt vào các sự kiện triển lãm thú cưng của ngành nông nghiệp Thành phố như Hội Chợ triển lãm nông nghiệp, Lễ hội Sinh vật cảnh,… và được nhiều khách tham quan thích thú ngắm nhìn, tìm hiểu, cũng như đặt vấn đề chọn lựa làm thú cưng của gia đình.

Để tìm hiểu về đặc điểm sinh học, cách chăm sóc loài vật nuôi này đạt hiệu quả, bài viết sẽ giới thiệu những nội dung liên quan như sau:

  1. Đặc điểm sinh học

    Rùa Sulcata là loài rùa cạn lớn thứ ba thế giới, chỉ sau Rùa Galapagos và Rùa Aldabra. Chúng có nguồn gốc từ vùng Sahel châu Phi – khu vực khô nóng trải dài từ Senegal đến Ethiopia.

    Kích thước & cân nặng: Khi trưởng thành, Sulcata có thể đạt chiều dài mai từ 45 – 80 cm và cân nặng trung bình từ 40 – 60 kg, thậm chí có cá thể trên 80 kg; Tuổi thọ: 50 – 70 năm, có thể sống lâu hơn nếu được chăm sóc tốt; Đặc điểm nổi bật: Mai màu vàng nâu, trên chân có các gai (spurs) đặc trưng. Chúng thích đào hang để tránh nóng, thể hiện khả năng thích nghi tuyệt vời với khí hậu khắc nghiệt.

  1. Chuồng nuôi

    – Kích thước chuồng

   + Với Rùa Sulcata con: Có thể nuôi trong bể kính hoặc chuồng gỗ rộng từ 80 x 50 cm trở lên, có đèn sưởi và đèn UVB.

  + Với Rùa Sulcata trưởng thành: Cần không gian rộng rãi ngoài trời (sân vườn) hoặc chuồng nuôi ít nhất 05 – 10 m²/con để chúng đi lại và đào hang.

    – Vật liệu lót chuồng: đất cát pha, xơ dừa, hoặc đất thịt khô để rùa dễ đào. Chuồng phải có chỗ khô ráo, đồng thời có máng nước để rùa ngâm mình khi cần.

  1. Chế Độ Ăn Uống

    – Thức ăn chính: Cỏ khô (timothy, alfalfa), rau xanh (rau muống, rau lang, cải xoăn), và một số loại lá cây (dâm bụt, xương rồng không gai).

    – Thức ăn bổ sung: Canxi bột, cuttlebone (mai mực) để hỗ trợ phát triển mai và xương.

    – Không nên cho ăn thức ăn nhiều đạm (thịt, cá, hạt), rau củ quả quá ngọt (chuối, xoài) vì dễ gây rối loạn tiêu hóa.

    – Tần suất cho ăn

    + Rùa con: Cho ăn hàng ngày với khẩu phần nhỏ, nhiều chất xơ.

    + Rùa trưởng thành: Có thể cho ăn cách ngày, nhưng luôn đảm bảo có sẵn cỏ khô.

  1. Chế độ chăm sóc

    – Tắm nước ấm định kỳ: Đối với rùa con, cần ngâm nước ấm (30 – 32°C) khoảng 15 – 20 phút, 02 – 03 lần/tuần để tránh mất nước.

    – Phơi nắng & UVB: Rùa cần tiếp xúc ánh nắng trực tiếp hoặc đèn UVB ít nhất 06 – 08 giờ/ngày để tổng hợp vitamin D3.

    – Theo dõi mai: Nếu mai mềm, biến dạng → dấu hiệu thiếu canxi hoặc ánh sáng.

    – Các bệnh thường gặp: Nhiễm trùng hô hấp (nếu lạnh, ẩm), sưng mắt (thiếu vitamin A).

  1. Cách chăm sóc khi đến tuổi sinh sản

– Tuổi sinh sản: Khoảng 10 – 15 năm tuổi (khoảng 04 – 06 năm trong môi trường nuôi nhân tạo).

– Giao phối và đẻ trứng: Rùa cái có thể đẻ từ 15 – 30 trứng/lứa, trong ổ cát được đào sâu khoảng 30 – 40 cm.

    – Ấp trứng: Trứng cần được ấp ở nhiệt độ 29 – 32°C trong 90 -120 ngày.

    Rùa Sulcata con có giá dao động từ 03 – 10 triệu đồng/con, cá thể trưởng thành có thể lên tới vài chục triệu. Với nhu cầu cao từ cộng đồng chơi rùa cảnh như hiện nay, Rùa Sulcata là loài vật nuôi có thể mang lại tiềm năng kinh tế cao cho các trại nuôi.

    Không chỉ mang giá trị kinh tế cao mà việc nuôi Rùa Sulcata còn mang tính giáo dục và du lịch bởi Rùa Sulcata thường được đưa vào các chương trình trải nghiệm sinh học cho trẻ em, công viên sinh thái, vườn thú. Nhất là khi quan sát rùa ăn uống, đi lại, hoặc ẩn mình trong hang, trẻ em sẽ dễ dàng tiếp cận các khái niệm sinh học: hệ sinh thái khô hạn, chuỗi thức ăn, vòng đời động vật. Từ đó, các em có thể kết nối kiến thức học ở trường với trải nghiệm thực tế, khiến môn Sinh học trở nên sinh động và gần gũi hơn. Đây cũng là cơ hội để khơi dậy sự quan tâm đến các ngành nghề khoa học trong tương lai, từ sinh thái học đến thú y và bảo tồn động vật.

    Việc chăm sóc một chú rùa cạn Sulcata không giống như nuôi chó mèo, vì chúng không thể biểu lộ cảm xúc một cách rõ ràng. Người nuôi cần kiên nhẫn, quan sát kỹ và duy trì chế độ chăm sóc đều đặn trong thời gian dài. Đối với trẻ em, việc này trở thành một bài học thực tế quý giá. Các bạn có thể lên lịch cho ăn, kiểm tra nguồn nước, dọn dẹp chuồng và đảm bảo rùa có đủ ánh sáng cũng như không gian sinh sống. Những công việc tưởng chừng đơn giản ấy lại giúp trẻ rèn luyện kỹ năng quản lý thời gian, tính kỷ luật và hơn hết là sự kiên nhẫn – yếu tố không thể thiếu trong học tập và cuộc sống.

    Rùa cạn Sulcata không chỉ là một loài thú cưng độc đáo, bền bỉ mà còn mang nhiều giá trị về giáo dục, kinh tế và bảo tồn. Với sự chăm sóc đúng cách, chúng có thể trở thành người bạn đồng hành với mỗi gia đình. Việc phát triển ngành nuôi rùa cảnh, đặc biệt là Sulcata, không chỉ góp phần vào nền kinh tế thú cưng mà còn nâng cao ý thức bảo vệ môi trường và thiên nhiên trong cộng đồng.

Trương Hoàng Khang

Hội viên Hội NNNN TP.HCM