Cách nhận biết và phòng trừ bệnh chết héo trên hoa lan

04/09/2025

 

    So với nhiều loại hoa, cây kiểng khác, hoa lan là một trong những loại hoa cây kiểng được ngành nông nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh khuyến khích phát triển, phù hợp với định hướng nông nghiệp đô thị. Bởi đây là loại cây trồng cho giá trị kinh tế cao, giúp nhiều nông dân phát triển kinh tế nông nghiệp địa phương. Tuy nhiên trong quá trình trồng hoa lan thường bị các loại sâu hại và các bệnh do nấm, vi khuẩn gây ra, trong đó có bệnh chết héo do nấm Fusarium, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế mô hình. Do đó, để hạn chế tình hình do nấm Fusarium gây ra trên hoa lan, bài viết sẽ giới thiệu cách nhận biết và phòng trừ bệnh như sau:

  1. Nguyên nhân:

    Bệnh chết héo trên hoa lan chủ yếu do nấm Fusarium, gây tắc nghẽn mạch gỗ, làm cây héo rũ, lá nhăn nheo và vàng úa từ dưới lên.

  1. Triệu chứng

    Khi bị nấm xâm nhập, cây lan sẽ từ từ héo rũ, tàn úa, lá dần nhăn nheo teo tóp như triệu chứng thiếu nước. Nếu cây bị bệnh nặng, rễ từ từ lan thành màu tím. Phần bên ngoài của thân khi cắt ngang thấy một vòng màu tím xung quanh lõi cây. Lá sẽ có những vệt, vài vết lõm trũng xuống, dần dần sẽ tạo thành các vệt lõm trũng màu vàng. Các lá già trở lên sần sùi và lá non thì chuyển sang màu đỏ (hoặc đỏ cam, đỏ hơi tía).

    Nấm gây bệnh qua bộ rễ hoặc nhánh non gần cổ rễ và lan dần lên cây. Các cây bị nhiễm bệnh nặng có thể chết sau 03 – 06 tuần, đôi khi cây sẽ sống khoảng một năm hoặc lâu hơn trong trạng thái suy yếu liên tục, do đó bệnh này còn được gọi là bệnh chết chậm.

  1. Điều kiện phát triển bệnh

    – Nấm Fusarium phát triển mạnh khi giá thể bị mục, quá ướt không có sự thoát nước hoặc nhiệt độ môi trường quá lạnh. Bên cạnh đó lý do quan trọng hay mắc phải đó là trồng trong chậu đất nung 03 – 05 năm không thay giá thể, không rửa muối đọng trong chậu.

    – Nấm Fusarium lây vào cho cây lan khác qua đường rễ và qua dụng cụ cắt tỉa rễ không vệ sinh không vô trùng.

    – Các vườn lan thoát nước không tốt, khí hậu ẩm ướt, mưa kéo dài là điều kiện thuận lợi cho bệnh thối đen gốc phát triển.

  1. Cách phòng ngừa và điều trị

    4.1. Biện pháp phòng ngừa

    – Kiểm soát độ ẩm và thông thoáng: sử dụng giá thể trồng có khả năng thoát nước tốt như than; tránh tưới nước quá nhiều, chỉ tưới vào buổi sáng. Nếu trời mưa kéo dài, che chắn giàn lan để hạn chế nước mưa xối trực tiếp vào chậu. Treo chậu lan cách nhau để đảm bảo sự thông thoáng và hạn chế lây bệnh. 

    – Kiểm soát ánh sáng và nhiệt độ: đặt lan ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp vào buổi trưa và chiều; duy trì nhiệt độ và độ ẩm phù hợp, tránh môi trường quá ẩm ướt. 

    – Vệ sinh vườn và cây trồng: tiêu hủy sớm cây bị bệnh để tránh lây lan. 

    4.2. Biện pháp xử lý khi cây bị bệnh

    – Phát hiện sớm và cô lập: quan sát thường xuyên và phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh để có biện pháp xử lý kịp thời. 

    – Cắt bỏ phần bệnh: cắt bỏ ngay lập tức phần thân, lá, rễ bị bệnh và tiêu hủy chúng. 

   – Vệ sinh vườn thông thoáng, loại bỏ tàn dư bệnh và giá thể cũ. Hạn chế tưới nhiều nước vào thời điểm trong vườn có bệnh để tránh lây lan mầm bệnh từ cây này sang cây khác. Nhúng cây bệnh từ 10 – 15 phút trong thuốc trừ nấm hoạt chất Thiophanate methyl, Iprodine. Pha nồng độ 1 – 2‰ (1 – 2 phần ngàn), cũng có thể phun qua lá cách nhau 07 – 10 ngày/lần.

    – Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật:

    + Thuốc hóa học: sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật phun theo hướng dẫn của nhà sản xuất. 

   + Thuốc sinh học: dùng các chế phẩm sinh học để phun xịt khử khuẩn toàn vườn hoặc ngâm chậu lan qua hình thức như có thể ngâm cả giò lan vào dung dịch thuốc đã pha loãng theo tỷ lệ thích hợp trong 05 – 10 phút để trị bệnh triệt để. 

BBT Tổng hợp

(Nguồn tài liệu Cẩm nang kỹ thuật trồng hoa lan của TTKN TP.HCM)