Câu hỏi – đáp về phân bón hữu cơ

Câu Hỏi:

Bạn Minh Long ở Củ Chi, TP.HCM hỏi: hiện tại tôi đang có ý định trồng rau sạch hữu cơ tại nhà, Trung tâm Khuyến nông TP có thể tư vấn cho tôi biết được như thế nào là phân bón hữu cơ? Có các loại phân bón hữu cơ nào?

Trả lời:

Hiện nay xu hướng tự trồng rau sạch hữu cơ tại nhà rất phổ biến.

– Phân bón hữu cơ là các loại phân bón được tạo nên do sự phân hủy của xác bã động, thực vật như thân, lá rễ,… cơ thể vi sinh vật và động vật đất.

– Phân bón hữu cơ đã được con người sử dụng các loại phân bón hữu cơ được ủ từ chất thải động vật để cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng và cải tạo độ dinh dưỡng trong đất.

– Phân bón hữu cơ được chia làm hai nhóm bao gồm: phân hữu cơ truyền thống và phân hữu cơ công nghiệp

* Phân bón hữu cơ truyền thống

Phân bón hữu cơ truyền thống là loại phân có nguồn gốc từ chất thải động vật hoặc từ các phế phụ phẩm nông nghiệp, chăn nuôi, chế biến nông, lâm, thủy sản, phân xanh, rác thải hữu cơ, các loại bùn khoáng được chế biến theo phương pháp ủ truyền thống.

Phân bón hữu cơ truyền thống được chia ra làm 5 nhóm nhỏ là: phân chuồng, phân rác, than bùn, phân xanh và phân hữu cơ khác. Trong đó:

+ Phân chuồng:

. Đây là loại phân có nhiều ưu điểm như chứa đầy đủ các nguyên tố đa, trung, vi lượng mà các loại phân bón vô cơ khác không có được.

. Phân chuồng có thể cung cấp mùn làm kết cấu của đất tốt lên, tơi xốp hơn, giúp bộ rễ cây trồng phát triển mạnh, hạn chế bốc hơi nước, chống xói mòn

. Tuy nhiên đây là loại phân bón hữu cơ có hàm lượng các chất dinh dưỡng không cao nên phải bón với khối lượng rất lớn và đòi hỏi chi phí vận chuyển cao. Ngoài ra nếu không xử lý kỹ sẽ gây một số nấm bệnh cho cây trồng.

+ Phân rác: đây là loại phân bón hữu cơ được ủ từ rơm, rạ, thân lá của các loại cây trồng như đậu, vỏ lạc, trấu, bã mía, … được chặt ngắn thành các đoạn và xử lý, ủ hoai trước khi sử dụng.

+Than bùn:

. Đây là loại phân bón hữu cơ được hình thành trong quá trình cấu tạo địa chất, một số rừng cây bị phù sa vùi lấp lâu ngày, phân giải yếm khí tạo thành các loại than bùn.

. Loại than bùn thượng thành không thể sử dụng trực tiếp cho cây trồng mà sử dụng để ủ chung với phân rác để thành phân bón hữu cơ hoặc phơi khô để độn chuồn.

. Than bùn hạ thành có độ phân giải cao và loại có pH từ 5.5 trở lên có thể sử dụng như các loại phân bón hữu cơ để bón cho cây trồng.

. Sử dụng than bùn có kết quả cải tạo đất tốt, nhưng hàm lượng dinh dưỡng khá thấp nên phải sử dụng kết hợp với các loại phân bón hữu cơ khác.

+ Phân xanh:

. Phân xanh là tên gọi của loại phân bón hữu cơ được làm từ các loại cây hoặc lá xanh tươi được ủ hay vùi thẳng xuống đất để bón cho ruộng trồng cây.

. Ngoài tác dụng làm phân bón hữu cơ, phân xanh còn có tác dụng phủ đất, chống xói mòn, bảo vệ đất và làm cây che bóng.

Ngoài ra còn có một số loại phân bón hữu cơ khác như bùn ao, bùn hồ, bùn sông, nước phù sa, khô dầu (bã của các loại hạt sau khi đã ép lấy dầu), tro.

* Phân bón hữu cơ công nghiệp 

Phân hữu cơ vi công nghiệp là một loại phân bón được chế biến từ những nguyên liệu hữu cơ khác nhau để tạo thành phân bón có hàm lượng dinh dưỡng và chất lượng tốt hơn các nguyên liệu thô ban đầu. Hiện nay phân bón hữu cơ công nghiệp có thể chia ra thành 4 loại:

+ Phân hữu cơ: là loại phân bón được sản xuất chủ yếu từ các nguồn nguyên liệu hữu cơ với tiêu chuẩn như sau:

. Ẩm độ đối với phân bón dạng bột không được vượt quá 25%

. Hàm lượng hữu cơ tổng số không thấp hơn 22%

. Hàm lượng đạm tổng số không thấp hơn 2.5%

+ Phân hữu cơ khoáng: Là loại phân được sản xuất từ nguyên liệu hữu cơ phối trộn thêm một hoặc nhiều yếu tố dinh dưỡng khoáng, trong đó có ít nhất một yếu tố dinh dưỡng khoáng đa lượng. Tiêu chuẩn bắt buộc của phân bón hữu cơ khoáng là:

. Hàm lượng hữu cơ tổng số không thấp hơn 15%

. Ẩm độ đối với phân bón dạng bột không được vượt quá 25%. Hàm lượng các chất đạm, lân, kali không được thấp hơn 8%

+ Phân hữu cơ sinh học: là loại phân bón hữu cơ được sản xuất từ nguyên liệu hữu cơ theo quy trình lên men có sự tham gia của vi sinh vật có ích hoặc các nhân tố sinh học khác. Các tiêu chuẩn của các loại phân bón hữu cơ sinh học bao gồm:

. Hàm lượng hữu cơ tổng số không thấp hơn 22%.

. Ẩm độ đối với phân bón dạng bột không được quá 25%

. Hàm lượng đạm tổng số không được thấp hơn 2.5%.

. Hàm lượng axit humic (đối với loại phân chế biến từ than bùn) không thấp hơn 2.5% hoặc tổng hàm lượng các chất sinh học không được thấp hơn 2%

. pH nước (với các loại phân bón hữu cơ qua lá) trong khoảng từ 5 – 7.

.Nếu phân có bổ sung các chất điều hòa sinh trưởng thì tổng hàm lượng các chất này không được vượt quá 0,5%.

+ Phân hữu cơ vi sinh: là một loại phân bón được sản xuất từ nguyên liệu hữu có có chưa ít nhất một chủng vi sinh vật sống có ích với mật độ quy chuẩn kỹ thuật như:

. Hàm lượng hữu cơ tổng số không thấp hơn 15%

. Ẩm độ đối với các loại phân bón hữu cơ dạng bột không được vượt quá 30%

. Mật độ mỗi chủng vi sinh vật có ích không thấp hơn 1 x 106 CFU/g (ml).

Về giá trị sử dụng của phân bón hữu cơ và hạn chế khi sử dụng phân hữu cơ

+ Phân hữu cơ có ưu điểm là có chứa nhiều nguyên tố dinh dưỡng đa, trung, vi lượng mà không một loại phân bón hóa học nào có thể có được.

+ Phân bón hữu cơ cung cấp các chất mùn giúp cải thiện kết cấu đất, hỗ trợ bộ rễ cây trồng phát triển mạnh, chống được xói mòn.

Ngoài các ưu điểm trên các loại phân bón hữu cơ còn có các hạn chế như:

. Hàm lượng các chất dinh dưỡng thấp nên cần phải bón với số lượng lớn, đòi hỏi nhiều chi phí vận chuyển.

. Nếu không được xử lý kỹ càng sẽ gây ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của cây trồng.

. Một số loại phân bón hữu cơ nếu không được xử lý nấm bệnh sẽ làm lây lan các loại bệnh hại cho cây trồng.

Ngoài ra, một số loại phân bón hữu cơ còn chứa các vi sinh vật như E. coli, Salmonella, Coliform và tồn dư các kim loại nặng gây ảnh đến sức khỏe của cây trồng../

ThS. Nguyễn Thị Như Hạnh – Trung tâm Khuyến nông TP.HCM